TALASEMİLER


Talasemi sendromları, insan hemoglobininin alt gruplarını oluş­turan glo­bin zin­cirleri­nin yapımındaki bozukluklar sonucu gö­rülen, ge­netik geçişli bir has­talıktır. Hafif tipleri insanlarda en sık görülen genetik so­run olarak karşımıza çıkarken, ağır tipleri ciddi morbidite ve morta­lite nedenidir.


Eritrositler içinde temel yapı maddesi olan  Hemoglobin dokulara oksijen taşıyarak yaşamı sağlar. Hemoglobindeki bozukluklar talasemilere ve anormal hemoglobinlerin oluşmasına yol açar.


Hemoglobin tipleri


  1. Embriyonik :      Hb Portland, Gower I ve II,

  2. Fötal :                HbF

  3. Erişkin:               HbA1, HbA2

    Sağlıklı bir insanda% 95-96 Hemoglobin A1,% 2.5-3.5 Hemoglobin A2, %1 den az hemoglobin F vardır. Hemoglobin A1:          2 Alfa + 2 Beta, Hemoglobin A2:       2 Alfa + 2 Delta  ve  Hemoglobin HbF:         2 Alfa  + 2 Gama zincirlerinden oluşur.

  4. Zincir tiplerine göre talasemiler alfa ve beta talasemi olarak ayrılır.


Alfa geni;16.kromozomda,141 Aminoasit, yaklaşık 80 civarında  mutasyon tipi vardır.


  • tek gen delesyonu alfa- talasemi-2,

  • iki gen delesyonu alfa- talasemi-1,

  • üç gen delesyonu Hb H hastalığını,

  • dört gen delesyonu Hb Barts(Hidrops Fötalis)

    Türk toplumunda  en sık karşılaştığımız mutasyon tipleri; -a3.7 , -a4.2 ,  -- MED-I  ve  -a 20.5

    Beta geni,11.kromozomda,146 Aminoasit, yaklaşık 200 civarında mutasyon tipi vardır.


  • Mutasyon tipleri hastanın genotipi, genotipte  hastanın fenotipini belirler, yani mutasyon tipine göre hastanın kliniği farklılıklar gösterir.

  • Sessiz taşıyıcı formundan ağır talasemi major  hastalığı arasında geniş bir yelpaze

    Türk toplumunda en sık karşılaşılan mutasyon tipleri ise; IVS-1-110 (G-A), IVS-1-6 (T-C), IVS-I-1(G-A), Codon 39 IVS-II-1 (G-A). 

    TALASEMİ KLİNİK SINIFLAMASI VE BULGULARI

    ALFA -TALASEMİLER

    Normal insan hemoglobinin a globin zincir sentezi yapımının azalması veya hiç yapı­lamaması sonucu oluşan herediter hastalık gru­buna a talasemi sendromları adı verilmekte­dir.

    Alfa talasemi'lerin klinik tipleri:

    1. Sessiz taşıyıcılık : Tek a globin gen delesyonu sessiz taşıyıcı a tala­semi fe­noti­pine yol açar, hematolo­jik ve klinik olarak normaldirler

    2. Alfa-talassemi minör : İki a globin geni delesyona uğramış kişiler a talasemi mi­nör özelliklerini gösterir­ler. Bu tip olgularda hafif derecede hi­pok­romi, mik­rositoz, poikilositoz vardır. Erişkinlerde a talasemi taşıyıcılığınınn tanım­lanması çok güçtür. Yenidoğanda her iki tip talasemi taşı­yıcılığı kordon kanında Hb Bart's'ın varlığının gös­terilmesiyle tanımla­nabilir.

    3. Hemoglobin H hastalığı : Değişik şiddette hemolitik anemi ile karakteri­zedir. Hastaların ço­ğunda hemoglo­bin düzeyi 8-10 gr/dl arasında değişmekte­dir. Hastalar cerrahi veya ciddi hastalık sırasında transfüzyon ihtiyacı gösterirler. Periferik kan yaymasında hipokromi, mikrositoz, poikilositoz, polik­ro­mozi ve tar­get hücreleri görülür. Parlak krezil mavisiyle kanın inkübas­yonu so­nucu eritrositlerde çok sayıda inklüzyonlar görülür.

    4. Hidrops fetalis : En şiddetli a talasemi formudur. Tüm a globin genlerinin de­lesyonu sonucu olu­şur ve total a zincir sentez yokluğuna eşlik eder. HbF, HbA, HbA2 zincirlerininin tümü a globin zinciri içer­diği için hiçbiri üretilemez. Fetus genellikle premature doğar; ya ölü doğum olur veya bebek doğumdan birkaç saat sonra kaybe­dilebi­lir.

    BETA-TALASEMİLER

    Klinik olarak b-talasemiler 3 grupta toplanabilirler.

    1. Semptomsuz taşıyıcılar:

    Bu olgular tek bir defektif  b-globin genine sahip, basit hematolojik testlerle saptanabilen, tipik olarak semptomsuz, hiçbir önemli klinik bulgusu olmayan, tamamen normal bir yaşam süresi ve kalitesine sahip, heterozigot b-talasemi olgularıdır. b-talasemi minor, b-talasemi taşıyıcısı, “b-thalassemia trait” olarak da adlandırılırlar.


  1. b-Talasemi major:


  1. Her iki b-globin geninin defektif olduğu, transfüzyona bağımlı ağır anemiye sahip homozigot b-talasemi olgularıdır. Yaşamın 6.ayından itibaren 2. yılına kadar hastalıkla ilişkili aşağıdaki klinik bulgularla ortaya çıkar. Solukluk, halsizlik, iştahsızlık, beslenme güçlüğü gibi anemi ile ilişkili semptomlar, karında şişkinlik gibi hepato-splenomegali ile ilişkili bulgular, skleralarda ikter, idrar renginde koyulaşma gibi hemoliz bulguları, burun kökü basıklığı, frontal ve maksillar çıkıntı gibi kemik iliği genişlemesi ile ilişkili anormal yüz görünümü.

  2. Şiddetli hipokrom mikrositer anemi (Hb<7g/dl), retikulositoz, periferik kan yaymasında; normoblastlar,  şiddetli poikilositoz, hedef hücreler ve bazofilik noktalanma vardır. HbA hemen hemen yoktur ve yerini HbF’e ( %80-98 ) bırakmıştır. HbA2 normal, düşük veya hafif artmış olabilir.

  3. Anne ve baba zorunlu b-Talasemi taşıyıcılarıdır.

    3. Talasemi intermedia:


  1. Klinik olarak aneminin şiddetinin daha ılımlı olduğu (Hb 7-10 g/dl) ve bu nedenle de düzenli transfüzyon gereksinimi olmaksızın normal büyüme ve gelişmelerini sürdüren, homozigot b-talasemi olgularıdır. Talasemi intermedia tamamen klinik bir tanımdır. Tanım, transfüzyon bağımlılığına neden olacak ölçüde klinik şiddete sahip olmayan tüm talasemi sendromlarını kapsar. Daha hafif klinik gidişe karşın, bu olgularda da, hepato-splenomegali, kemik değişiklikleri, intestinal demir emiliminin yüksek oluşu nedeniyle eninde sonunda, aşırı demir yükü ve ilişkili organ disfonksiyonları gelişebilir.

  2. Klinik olarak geç başlangıç gösterir.

  3. Anne ve baba zorunlu b-Talasemi taşıyıcılarıdır.

     

    TALASEMİ TARAMA VE TANISINDA KULLANILAN YÖNTEMLER:

    Tanı ve Taramalarda kullanılacak yöntemler:


  • Tek tüp osmotik fragilite testi (Tamponlu NaCl (%0.36):

  • Eritrosit indisleri

  • Hb Elektroforezi

  • Hemoglobin Varyant Analizi

  • İzoelektrik fokus

  • Serum demiri ,TDBK ve Transferrin Saturasyon ölçümü

  • ZnPP(çinko protoporfirin)  ölçümü

  • Globin zinciri

  • DNA analizi

     

     

    TALASEMİLİ HASTA ÇOCUKTA YAPILACAK İŞLEMLER:


  1. Ad-Soyad, Doğum tarihi, Doğum yeri, Baba adı, Adres, Telefon, Sosyal güvencesi,Tanı tarihi, Anne-baba kan akrabalığı, Aile ağacı ile ilgili bilgileri içeren bir dosya açılır.
  2. Aile hastalıkla ilişkili olarak bilgilendirilir ve genetik danışma verilir.
  3. Aile ağacı dikkate alınarak, aile taraması planlanır ve talasemi taşıyıcıları belirlenir.
  4. Hasta çocuk ve taşıyıcıların kayıtları için bildirimleri yapılır.
  5. Hasta çocukta;


  • Talasemi izlem karnesi çıkarılır
  • Kan grubu (ABO) ve Rh (D) tayini yapılır.
  • En sık alloimmunizasyondan sorumlu eritrosit antijenleri olan Kell, Kidd, Duffy varlığı araştırılır ve Rh fenotiplemesi ( cCDeE ) yapılır.
  • Hepatitis B, Hepatitis C, Hepatitis A, HIV ve CMV için serolojik inceleme yapılır. Doğal veya aşı ile koruyuculuk kazanmamış olgularda, Hepatitis B ve Hepatitis A aşılamaları yapılır.


  1. Talasemi tanısının konulmasını izleyerek en kısa zamanda DNA incelemesi yapılmalıdır. Bu,  talasemi major ve talasemi intermedia arasında ayırıcı tanıya katkıda bulunacağı gibi izleyen gebeliklerde prenatal tanıya ( istenirse ) olanak sağlayacaktır.


Tüm talasemi  sendromlarının   moleküler tanısı merkezimizde DNA Dizi Analizi ile yapılmaktadır. Daha ayrıntlı bilgi almak için merkezimizi arayınız.